Keynote-presentatie bij de opening van het havocongres op 3 februari
Spreker: Marcel van Herpen (Centrum Pedagogisch Contact)

Marcel van Herpen (Centrum Pedagogisch Contact) weet wat je moet doen als je niet weet wat je moet doen. Deze bewering doet hij op basis van uitgebreid fenomenologische onderzoek dat hij toelichtte met een keynote tijdens de openingssessie van het congres. Iedere docent ervaart weleens een moment waarop hij het even niet meer weet, hoe om te gaan met het gedrag van een leerling of van een groep. We reageren met onze intuïtie en dat is vaak goed. Maar we proberen ook vaak snel een oplossing te bedenken, terwijl dat alleen kan bij problemen van materiele aard. Van Herpen geeft aan dat het een dilemma is, geen probleem. Dat het verstandig is om boosheid of irritatie achterwege te laten en het dilemma voor te leggen aan de groep waarin het zich afspeelt.

Bij onvoorspelbare en voorspelbare situaties

Bij situatie die je overvallen, die onvoorspelbaar zijn, dan leg je het dilemma terug. Je wilt niet doen wat je altijd deed, maar leer jezelf een andere aanpak aan, voordat je in de emotie komt. Je kunt deze emotie herkennen en altijd zorgen dat je voorbereid bent op onvoorspelbare situaties.
Er zijn ook voorspelbare situaties met die ene leerling, dat ene uur of die ene klas. Hoop dat niet dat het vandaag een keer niet gebeurt, maar je moet juist hopen dat je ze het wel doen. Dan kun je je strategie gebruiken. Dan voorspel je net voordat ze ‘het’ gaan doen en je spreekt het uit. De leerling(en) zijn overvallen, verrast en in de war. Nu moet de leerling nadenken over zijn of haar volgende stap en wordt dus uitgedaagd om zich bewust te zijn van het gedrag. Je leert een kind te kiezen, een keuze maken om iets niet te doen wat hij normaal wel doet.

Een relatie waarin je gezien en gehoord wordt

De leerling weet dat hij gezien wordt en dát is wat hij het liefste wil, waar de grootste behoefte ligt van elk kind. Gezien en gehoord worden, een relatie aangaan en binnen die relatie eigen keuzes maken. Ook belangrijk volgens Van Herpen: ‘Gebruik deze strategieën met je hart. Je intuïtie gaat altijd voor. Je laat leerlingen weten dat jij het bewustzijn van die klas bent overstegen, maar je weet nog hoe het werkt, hoe het was op die leeftijd.’

Hij geeft een voorbeeld, waarbij een docent één leerling in de klas heeft die structureel tegendraads gedrag vertoont. Intuïtief wil je dit misschien oplossen door hem eruit te zetten, maar dat is geen oplossing. Het zorgt er vooral voor dat de relatie met de leerling voor altijd verstoord is, terwijl die relatie juist hetgeen is waar de leerling met zijn gedrag om vraagt. Wat doe je dan? Leg het open, geef het terug, laat de klas en de leerling meedenken over een manier om samen verder te werken. Van Herpen nodigt uit om het te proberen.