Linda van Schaik-Eijkhout & Jan Senten

De conrector van havo 4 en 5 Linda van Schaik en coördinator Jan Senten worden tijdens het havocongres bijgestaan door drie ervaringsdeskundigen, de havoleerlingen Tobias, Olivia en Lieke.

Van Business Class naar HavoP

Op het Baarnsch Lyceum zijn ze al een tijdje bezig met de ontwikkeling van HavoP. In het excellentieprogramma konden leerlingen Economie & Maatschappij destijds kiezen voor een Business Class, waar zij leerden een eigen onderneming op te zetten. Dit vak is doorontwikkeld naar Businessclass XL om vervolgens ook bedrijven uit de regio erbij te betrekken en dit verder in te zetten als HavoP. Het profielwerkstuk werd geadopteerd als onderdeel van HavoP, het scrum-werken werd geïntroduceerd en de leerlingen werkten aan een tastbaar eindproduct, waar zij ook een cijfer voor kregen.

Linda: ‘Het nadeel van deze uitgebouwde Business Class was de exclusiviteit. We hadden de wens om deze manier van praktijkgericht leren voor alle leerlingen beschikbaar te maken. Bovendien hadden we te maken met veel voorwaardelijke factoren. We kozen ervoor om het verder te ontwikkelen als HavoP klein en stelden een docentontwikkelteam samen en stelden een coördinator HavoP aan.’

Met wat creatief boekhouden in uren en rooster werd het mogelijk om een klein praktijkgericht vak aan te bieden voor alle havisten. De leerlingen maken nog steeds het profielwerkstuk als onderdeel van HavoP. De kleine variant is een extra vak waar leerlingen voor kunnen kiezen. Dat geeft hen op het Baarnsch Lyceum een aantal voordelen, waaronder het feit dat zij de PWS uren dan hier kunnen doen.

De komende periode gaat het DOT doorontwikkelen naar een groot volwaardig keuzevak HavoP. De verwachting is dat de eerste groep hiermee start in schooljaar 2024-2025.

Ervaringen van het DOT

Naast het aanstellen van een Docent Ontwikkel Team en het aanwijzen van een coördinator was het opstellen van de ontwerpprincipes voor de kleine variant een belangrijke eerste stap in het proces. Jan: ‘De ontwikkelmomenten hebben we vooraf goed ingepland. De docenten in het DOT kregen hiervoor 80 uur ontwikkeltijd. We hebben de bijeenkomsten van het SLO als zeer waardevol ervaren, omdat we hier ook direct kennis en ervaringen konden uitwisselen met de scholen.’

Als eerste component in het vak laat het Baarnsch Lyceum de leerlingen kennismaken met LOB. Waar ben je goed in? We werken aan zelfkennis en reflectievaardigheden met als doel een persoonlijke pitch. In een motivatiebrief lichten leerlingen hun kwaliteiten toe en geven zij aan met wie zij willen samenwerken om een goed team te vormen. Naast dat dit leerzaam is voor de leerlingen, is het ook heel leerzaam voor de docenten. Olivia vertelt: ‘Ik heb ontdekt dat ik vaak de leiding op mee neem en dat dit een van mijn talenten is die ik goed kan gebruiken bij het samenwerken in een team. Hoewel het soms lastig is om het voorwoord te nemen in een groep krijg je hier steeds meer ervaring in. Ik heb daar veel van geleerd.’

In de tweede periode tot de voorjaarsvakantie gaan we aan de slag met het selecteren van opdrachtgever uit een klein netwerk. Er volgt kennismaking op locatie en de leerlingen maken een plan van aanpak en krijgen daarop feedback van de opdrachtgever. Zij starten met de ontwikkeling en dat hoeft niet perfect te zijn. Immers, van fouten maken leer je. Voor de lessen worden experts ingeschakeld, dat zijn docenten van andere vakken of externe gastsprekers en mensen uit het bedrijfsleven.

Tobias: ‘We krijgen veel vrijheid en eigen verantwoordelijkheid. Dat is ook een van de redenen voor mij om dit vak te kiezen.’

Tip voor het benaderen van opdrachtgevers: ‘Houd het klein, begin bij bedrijven in de buurt, zet de vraag uit bij ouders van leerlingen en bedenk ook wat je als school als opdracht kunt geven.’

Tot de zomervakantie is het tijd voor de daadwerkelijke uitvoering en het bijsturen. Het product wordt op locatie getest en leerlingen krijgen feedback van gebruikers en opdrachtgevers en passen hun product ook aan op basis van eigen observaties. Van alles maken zij uitgebreid verslag en dit presenteren zij aan het einde van de periode. Voor de beoordeling heeft het Baarnsch Lyceum rubrics opgesteld. De leerlingen krijgen een cijfer voor het eindproduct, voor de presentatie, de verslaglegging en de reflectie op eigen handelen.

Ook het DOT en de school heeft gereflecteerd op de ontwikkeling van HavoP: ‘De conclusie is dat we soms te ambitieus zijn geweest en soms niet ambitieus genoeg. Met die reden nemen we ook de tijd om nog een jaar ervaringen op te doen, voordat we met de grote variant beginnen. Maar we voelen ook trots op wat we in vrij korte tijd met elkaar hebben neergezet: een uitstekende methode om praktijkgericht onderwijs te bieden aan havisten.’